SEBA Class 10 General Science Chapter 4 Assamese Question Answer – কাৰ্বন আৰু তাৰ যৌগ

• SEBA Class 10 General Science Chapter 4 Assamese Question Answer – কাৰ্বন আৰু তাৰ যৌগ
• Class 10 General Science Chapter 4 Question Answer Assamese,
• SEBA Class 10 General Science Chapter 4 Solutions,
• Carbon and Its Compounds (কার্বন আৰু তাৰ যৌগ) Assamese Notes
• SEBA Class 10 Chapter 4 Notes,
• কাৰ্বন আৰু তাৰ যৌগ Class 10 Assamese Notes,
• Class 10 General Science Chapter 4 PDF
• SEBA Class 10 General Science Chapter 4 All Question Answer
• Carbon and Its Compounds Assamese Notes

বিচাৰি থকা ছাত্ৰ–ছাত্ৰীসকলৰ বাবে এই পৃষ্ঠাটো সম্পূৰ্ণ সহায়ক।

SEBA Class 10 General Science Chapter 8 ( কার্বন আৰু তাৰ যৌগ ) All Question & Answer

প্ৰশ্নাৱলীঃ

1. কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (CO₂) ইলেক্ট্ৰনীয় বিন্যাস কি হ’ব?

উত্তৰঃ
CO₂ অণুটোৰ গঠনত এটা কাৰ্বন পৰমাণুৱে দুটা অক্সিজেন পৰমাণুৰ সৈতে দুটা করে ডবল-bond (covalent bond) গঠন কৰে।
কাৰ্বনৰ ইলেক্ট্ৰনিক সংৰচনা  2,4
অক্সিজেনৰ ইলেক্ট্ৰনিক সংৰচনা  2,6

সেয়ে ইলেক্ট্ৰন অংশীদাৰী কৰি তলত দিয়া দৰে CO₂ অণু গঠন হয়

2. আঠোটো ছালফাৰ পৰমাণুৰে গঠিত এটা ছালফাৰ অণুৰ ইলেক্ট্ৰন বিন্যাস গঠন কি হ’ব?

(আঠোটোকে ছালফাৰ পৰমাণুৰ এটা বন্য় আকাৰত দেখা যায়)

উত্তৰঃ
ছালফাৰ পৰমাণু S ৰ ইলেক্ট্ৰনিক সংৰচনা 2,8,6
ছালফাৰ অণু S₈ এটা ‘ring structure’ (মুকলি বন আকৃতি) গঠন কৰে য’ত ৮টা S পৰমাণু covalent bondৰে জড়িত থাকে।

S₈ ৰ গঠন

প্ৰশ্নাৱলীঃ

1. পেন্টেনৰ বাবে কেইটা গঠন সমযোগী আঁকিব পাৰিবা?

2. কাৰ্বনৰ কোন দুটা ধৰ্মৰ বাবে আমি আমাৰ চাৰিওফালে অজস্ৰ কাৰ্বন-যৌগ পাওঁ?
উত্তৰঃ কাৰ্বনৰ দুটা বিশেষ ধৰ্মৰ বাবে আমি অসংখ্য কাৰ্বন-যৌগ দেখিবলৈ পাওঁ
(i) কাৰ্বনৰ শৃংখল গঠন তথা কেটেনেচন (Catenation) ধৰ্ম।
(ii) বিভিন্ন গঠনৰ সমযৌগী (Isomerism) গঠন কৰিবলৈ সক্ষমতা।

 

৩. চাইক্ল’পেণ্টেনৰ সংক্ষেপ আৰু ইলেক্ট্ৰনীয় বিন্যাস গঠন লিখা।

ব্ৰম’পেন্টেনৰ সমযোগী সম্ভৱ।
সমযোগীবোৰ হ’ল – (i) ব্ৰম’পেন্টেন, (ii) ব্ৰম’পেন্টেন, (iii) ব্ৰম’পেন্টেন।

৫. তলৰ যৌগবোৰৰ নাম লিখা।

i) C₂H₅Br (Ethyl bromide / ব্ৰোম’ইথেন)

উত্তৰঃ

(i) ব্ৰম’ইথেন (Bromoethane)
(ii) মিথানল
(iii) হেক্স-I-আইন

প্ৰশ্নাৱলীঃ

১. ইথানলৰ ইথেন’ইক এচিডলৈ ৰূপান্তৰ কাৰাটো কি? এটা জাৱন বিক্ৰিয়া নে?

উত্তৰঃ
ইথানলৰ পৰা ইথেন’ইক এচিডলৈ ৰূপান্তৰ কৰাটো এটা জাৱন বিক্ৰিয়া (oxidation reaction)। অক্সিজেনে ইথানলৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰি ইথেন’ইক এচিডৰ সৃষ্টি ঘটে। বিক্ৰিয়াটো —

CH3–CH2OH→KMnO4তাপ/অক্সিডাইজাৰCH3COOH+H2OCH_3 – CH_2OH \xrightarrow[\text{KMnO}_4]{\text{তাপ/অক্সিডাইজাৰ}} CH_3COOH + H_2OCH3​–CH2​OHতাপ/অক্সিডাইজাৰKMnO4​​CH3​COOH+H2​O

২. লোবা (welding) কাৰ্যত ইথাইলিন আৰু ইথাইন দহন কৰা হয়। ইথাইলিনৰ লগত বায়ু কিয় ব্যৱহাৰ কৰা নাযায়?

উত্তৰঃ
ইথাইলিন অসম্পূৰ্ণ যুক্ত। লোবা–দিয়াৰ কামত যদি বায়ু ব্যৱহাৰ কৰে, তেতিয়া অসম্পূৰ্ণ দহন হয় আৰু কম তাপ উৎপন্ন হয়।
সেয়ে ইথাইলিনৰ জ্বলনত বিশুদ্ধ অক্সিজেন (O₂) যোগ কৰা হয়।
সম্পূৰ্ণ দহনত অধিক তাপ আৰু নীলা শিখা পোৱা যায়।
এই তাপ ধাতু গলন, লোবা–জোড়া দিয়াত খুব উপযোগী।

প্ৰায়োগিক বিভাগ

১. পৰীক্ষাৰ সহায়ত এলক’হ’ল আৰু কাৰ্বক্সিলিক এচিডৰ মাজৰ প্ৰভেদ লিখা।

উত্তৰঃ

(১) লিটমাছ পৰীক্ষা

• এলক’হ’লঃ কোনো পৰিবর্তন নাঘটে।

• কাৰ্বক্সিলিক এচিডঃ নীলা লিটমাছ ৰঙা হয়।

(২) ছ’ডিয়াম কাৰ্বনেট পৰীক্ষা

• এলক’হ’লঃ কোনো বিক্ৰিয়া নহয়।

• কাৰ্বক্সিলিক এচিডঃ জীয়ৰ শব্দ কৰি CO₂ গেছ নিৰ্গত হয়।

(৩) ছ’ডিয়াম মেটেল পৰীক্ষা

• এলক’হ’লঃ ফেন আকাৰৰ বুদবুদ হয়।

• কাৰ্বক্সিলিক এচিডঃ বুদবুদ বা গেছ হয়।

২. জাৰক দ্ৰৱ কি ?

উত্তৰঃ যি প্ৰকাৰ বিক্ৰিয়াত অক্সিজেন প্ৰদান কৰে বা ইলেক্ট্ৰন গ্ৰহণ কৰে, সেইবোৰ দ্ৰৱক জাৰক দ্ৰৱ বোলে।

উদাহৰণঃ

• পটাচিয়াম পারম্যাঙ্গানেট (KMnO₄)

• পটাচিয়াম ডাইকাৰক্ৰমেট (K₂Cr₂O₇)
  ইয়াক চৰ্চিত জাৰক পদার্থ বুলি জনা যায়।

প্ৰশ্নাৱলীঃ

১. অপমাৰ্জক ব্যৱহাৰ কৰি পানী কঠিন হয় নে নৰম পৰিবর্তনে?

উত্তৰঃ নৰাম্বাৰ। কাৰণ অপমাৰ্জক কোমল বা কঠিন উভয় পানীৰ লগত ফেন উৎপন্ন কৰে। গতিকে পানী কঠিন নে কোমল কৰ পৰা টানা।

২. কাপোৰ ধোৱাত মানুহে বিভিন্ন পদ্ধতি অৱলম্বন কৰে। সাধাৰণতে চাবোন ঘঁহি কাপোৰখন শিল এলসাট ঠুকে বা ভৰিৰ গহৰত, ৰাঁধ কৰি নাইবা কাপোৰ ধোৱা যন্ত্র (Washing machine) ব্যৱহাৰ কৰে। কাপোৰ পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ কিয় জোকাৰিব লাগে?

উত্তৰঃ
লেভাৰ কাপোৰত গ্ৰীজ বা তেলজাতীয় মল থাকে। পানীত তিয়াই চাবোন ঘঁহা লগ লগাত মাইচেল উৎপন্ন হয়।
মাইচেলে কাপোৰৰ পৃষ্ঠত থকা মলিক আকৰ্ষণ কৰি ধৰি থাকে।
যেতিয়া কাপোৰখন পিণ্ডি, জোকাৰি বা ঠুকি দিয়া হয়, তেতিয়া মলিকবোৰ মাইচেলৰ সৈতে পানীত গলাই যায় আৰু কাপোৰখন পৰিষ্কাৰ হয়।

অনুশীলনীঃ

1. ইথেন (C₂H₆) অণু এটা‌ত-
ক) ৬ টা সহযোজী বাঙ্কনি আছে।
খ) ৭ টা সহযোজী বাঙ্কনি আছে।
গ) ৮ টা সহযোজী বাঙ্কনি আছে।
ঘ) ৯ টা সহযোজী বাঙ্কনি আছে।

উত্তৰঃ খ) ৭ টা সহযোজী বাঙ্কনি আছে।

2. চাৰিটা কাৰ্বনৰ যৌগ বিচ্ছিন্ননত থকা কাৰ্য মূলক হল –
(a) কাৰ্বক্সাইল এচিড
(b) এলডিহাইড
(c) কিটোন
(d) এলকহল

উত্তৰঃ (c) কিটোন

3. বন্ধনৰ সময়ত বায়ুৰ ব্যৱহাৰ বৰ্তনৰ তলফালে (বাহিৰত) ক’লা পৰে কিয়না –
(a) খাদ্য ভালদৰে নিষিজ্জিল।
(b) ইন্ধন সম্পূর্ণভাবে দহন নহয়।
(c) ইন্ধন দহে।
(d) ইন্ধন সম্পূর্ণভাবে দহন হয়।

উত্তৰঃ (b) ইন্ধন সম্পূর্ণভাবে দহন নহয়।

8. CH₃Cl ৰ উদাহৰণ লৈ সহযোজী বাঙ্কনীৰ স্বৰূপ (Nature) বৰ্ণনা কৰা।

উত্তৰঃ

 

ইয়াত কাৰ্বন পৰমাণু, তিনিটা হাইড্ৰ’জেন পৰমাণু আৰু এটা ক্ল’ৰিন পৰমাণুৰ সৈতে ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰ’নৰ ভাগ-বতৰা হৈ এক বাক্লনি গঠন কৰিছে।

৫. তলত দিয়া বিলাকৰ ইলেক্ট্ৰ’ন বিন্দু গঠন লিখা।

(ক) ইথানলিক এচিড (CH₃COOH)
(খ) H₂S
(গ) প্ৰপানল
(ঘ) F₂

উত্তৰঃ

৬. সমগ্ৰী শ্ৰেণী কাক বোলে? উদাহৰণ দিও।

উত্তৰঃ যি সমগ্ৰী যৌগত একে কাৰ্যকাৰী মূলক (functional group) থাকে আৰু প্রতিটো যৌগত পৰস্পৰৰ সৈতে CH₂ এককযোগে বৃদ্ধি পায়, তাক সমগ্ৰী শ্ৰেণী (Homologous Series) বোলে।

উদাহৰণঃ
হাইড্ৰকাৰ্বন সমগ্ৰী শ্ৰেণীত—
CH₄ (মিথেন), C₂H₆ (ইথেন), C₃H₈ (প্ৰ’পেন), C₄H₁₀ (বিউটেন)
ইত্যাদি যৌগসমূহ একে সমগ্ৰী শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত, কাৰণ প্ৰতিটো যৌগৰ মাজত CH₂ মূলকৰ বৃদ্ধি আছে।

৭. ভৌতিক আৰু ৰাসায়নিক ধৰ্মৰ ভিত্তিত ইথাইল আৰু ইথাইনিক এচিডৰ পাৰ্থক্য লিখা।

উত্তৰঃ ভৌতিক ধৰ্ম

৮. পানীত চাবন দিলে ফেন কিয় উঠে? বেলেগ তেলৰ দৰে ইথানলত ফেন উঠেনে? কিয়?

উত্তৰঃ
চাবন পানীত দিলে, চাবনৰ মলিকিউলৰ হাইড্ৰ’কাৰ্বন মূঠা অংশ পানীৰ পৰা আঁতৰি তেল/মলিকিউলৰ ওচৰলৈ যায় আৰু মাইচেল (Micelle) গঠন কৰে।
এই মাইচেলবোৰে পানীৰ ওপৰত বায়ু ফোঁটাৰ সৈতে মিশ্ৰণ কৰি ফেন সৃষ্টি কৰে।

ইথানলত কিন্তু মাইচেল গঠন নহয়, কাৰণ ইথানল তেলৰ সৈতে সঘনভাবে মিশি যায়। সেয়ে ইথানলত ফেন নুঠে।

৯. গৃহসকলত কেনেকৈ কাৰ্বন আৰু হাইড্ৰ’কাৰ্বন যৌগ ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ হয়? কিয়?

উত্তৰঃ
কাৰ্বন আৰু হাইড্ৰ’কাৰ্বন যৌগসমূহ দহন হলে কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড, পানী আৰু তাপ উৎপন্ন কৰে।
এই তাপ শক্তি বহুল পৰিমাণে মুক্ত হয়, সেয়ে ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ হয়।

উদাহৰণ:
(১) C₂H₂ + O₂ → CO₂ + 2H₂O + তাপ
(২) CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O + তাপ

১০. কঠিন পানীত চাবন ব্যৱহাৰ কৰিলে গেদ (Scum) কেনেকৈ সৃষ্টি হয়? ব্যাখ্যা কৰা।

উত্তৰঃ
কঠিন পানীত কেলচিয়াম আৰু মেগনেচিয়াম লবণ উপস্থিত থাকে।
চাবনৰ সৈতে এই লবণবোৰ বিক্ৰিয়া কৰি অদ্ৰবণীয় কেলচিয়াম/মেগনেচিয়াম ছোপ (scum) সৃষ্টি কৰে।

এই ছোপ কাপোৰত লগি থাকে আৰু চাবনেও ভালকৈ কাম নকৰে।
সেয়ে কঠিন পানীত চাবন ব্যৱহাৰে গেদ বা ময়লা জুৰি থাকে।

১১. নীলা লিটমাছ বগা লিটমাছ কাগজ চাবন পরীক্ষাত ব্যৱহাৰ কৰিলে কি দেখা যায়?

উত্তৰঃ
চাবন ক্ষাৰকীয় স্বভাবৰ।
সেয়ে লিটমাছ কাগজ পৰীক্ষাত

• নীলা লিটমাছ কাগজৰ ৰং পৰিবর্তন নকৰে,

• পৰন্তু বগা (লাল) লিটমাছ কাগজ নীলা কৰে।

১২. হাইড্ৰ’জেনেশন মানে কি? ইহাৰ উদাহৰণ প্রক্রিয়া লিখা।

উত্তৰঃ
অসন্ত্ৰপ্ত যৌগসমূহত হাইড্ৰ’জেন যোগ হোৱাক হাইড্ৰ’জেনেশন বোলা হয়।

এই প্ৰক্ৰিয়াত
নিকেল (Ni) প্ৰজাতক উপস্থিতিত
C=C (দ্বিবন্ধ)
↑
H₂ যোগ হয়
↓
C–C (একক বন্ধ) গঠিত হয়।

উদাহৰণ (বেঞ্জিন নয়, সাধাৰণ হাইড্ৰোকাৰ্বন):
R–CH=CH–R + H₂ → R–CH₂–CH₂–R
(নিকেল উপস্থিতিত)

১৩. তলৰ কোনবোৰক হাইড্ৰ’কাৰ্বন যৌগৰ বিক্ৰিয়া দেখুৱাব।

দিয়া আছে: C₂H₆, C₃H₈, C₃H₆, C₂H₂ আৰু CH₄

উত্তৰঃ

• C₂H₂ (এছিটিলিন) – অসন্ত্ৰপ্ত হাইড্ৰ’কাৰ্বন, বিক্ৰিয়া কৰে

• C₃H₆ (প্ৰ’পিন) – অসন্ত্ৰপ্ত, বিক্ৰিয়া কৰে

অন্যবোৰ:

• C₂H₆, C₃H₈, CH₄  সম্পূৰ্ণ হাইড্ৰ’কাৰ্বন, সাধারণ বিক্ৰিয়া কম কৰে।

১৪. মাখন (Butter) আৰু খোৱাতেল (Cooking oil) মাজত পাৰ্থক্য দেখুৱাবৰ বাবে এটা পৰীক্ষা বৰ্ণনা কৰা।

উত্তৰঃ
মাখন হৈছে সম্পূৰ্ণ হাইড্ৰ’কাৰ্বন, আৰু খোৱাতেলত থাকে অসন্ত্ৰপ্ত হাইড্ৰ’কাৰ্বন।
অসন্ত্ৰপ্ত হাইড্ৰ’কাৰ্বন ব্ৰোমিন-পানীৰ সৈতে তৎক্ষণাৎ বিক্ৰিয়া কৰি ব্ৰোমিনৰ ৰং নোহোৱা কৰে।
সম্পূৰ্ণ হাইড্ৰ’কাৰ্বনৰ লগতে এই ৰং পৰিৱর্তন নহয়।

পৰীক্ষাঃ

• দুটা টেষ্ট টিউব লোৱা।

• প্ৰথমখনত মাখন গলাৰ পৰা কঢ়িয়াই লোৱা অংশ দিয়া।

• দ্বিতীয়খনত খোৱাতেল দিয়া।

• দুয়োখনত কেইফোঁটা ব্ৰোমিন-জল দিয়া আৰু ভালদৰে ঝাঁহ দিয়া।

ফলাফলঃ

• খোৱাতেল থকা টিউবত ব্ৰোমিনৰ বগা ৰং বিলীন হয়  কাৰণ তাত অসন্ত্ৰপ্ত হাইড্ৰ’কাৰ্বন থাকে।

• মাখন থকা টিউবত ৰং পৰিবর্তন নহয়  কাৰণ তাত সম্পূৰ্ণ হাইড্ৰ’কাৰ্বন থাকে।

এইদৰে মাখন আৰু খোৱাতেলৰ মাজত পাৰ্থক্য জনা যায়।

১৫. চাবনৰ মলিৰ আঠোঁৰাবোৰ প্ৰক্ৰিয়া (cleaning action) ব্যাখ্যা কৰা।

উত্তৰঃ
চাবন পানীৰ লগত মিশ্ৰিত হোৱাত মাইচেল নামৰ এক বিশেষ গঠন সৃষ্টি হয়।

প্রক্ৰিয়াঃ

• চাবনৰ অণুত দুটা অংশ থাকে 
  ১) হাইড্ৰ’কাৰ্বন লেজ – মেল / তেলৰ সংগে লগ লাগে।
  ২) আয়নীয় মূৰ – পানীৰ সংগে মিশে।

পানীৰ সৈতে চাবন মেলযুক্ত স্থলত লাগিলে

• চাবনৰ লেজ অংশ তেল/মেলৰ সংগে জুৰে,

• আৰু মূৰ অংশ পানীৰ সংগে থাকে।

ইয়াৰ ফলত মেল/তেলবোৰ পানীৰ মাজত ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ কণিকাৰ দৰে ভেটৰি যায়।
এই গঠনক মাইচেল বোলা হয়।

পিছত পানীয়ে ধোৱা দিলে 
মাইচেলৰ ভিতৰৰ তেল/মেলবোৰও পানীৰ সৈতে ওলাই যায়, এবং কাপোৰ/পদাৰ্থ শুদ্ধ হয়।

সুতরাং  চাবনে পানীৰ সহায়ত মেল/তেলক ক্ষুদ্ৰ কণিকাৰ দৰে বিচ্ছিন্ন কৰি বাহিৰলৈ উলিয়াই দিয়াই “cleaning action” সম্পন্ন কৰে।

দ্ৰষ্টব্য :
এই পৃষ্ঠাত কেৱল প্রয়োজনীয় Q&A সমূহ Free দিয়া হৈছে।

অতি প্রয়োজনীয় Long Answer, MCQ Pack, HOTS, Model Paper, Expected Questions, আৰু Exam-oriented Explanation এইবিলাকক Premium PDF ত সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে।