SEBA Class 10 General Science Chapter 11 Assamese Question Answer – মানুহৰ চকু আৰু বাৰেবৰণীয়া পৃথিৱী

• SEBA Class 10 General Science Chapter 11 Assamese Question Answer – মানুহৰ চকু আৰু বাৰেবৰণীয়া পৃথিৱী
• class 10 science chapter 11 question answer in assamese,
• science chapter 11 question answer in assamese class 10,
• class 10 science chapter 11 question answer assam,
• class x science chapter 11 question answer seba,
• chapter 11 question answer class 10 science assam,
• class 10 science chapter 11 question answer,
• science chapter 11 question answer class 10,
• class 10 science chapter 11 assamese medium question answer,
• class 10 science chapter 12 question answer in assamese

বিচাৰি থকা ছাত্ৰ–ছাত্ৰীসকলৰ বাবে এই পৃষ্ঠাটো সম্পূৰ্ণ সহায়ক।

SEBA Class 10 General Science Chapter 11 ( মানুহৰ চকু আৰু বাৰেবৰণীয়া পৃথিৱী ) All Question & Answer

প্ৰশ্নাৱলীঃ

1. চকুৰ উপযোজন ক্ষমতা কি?

উত্তৰঃ চকুৰ লেন্ছই নিজৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সাল-সলনি কৰি ওচৰ আৰু দূৰৰ বস্তুবোৰ স্পষ্টকৈ দেখুৱাব পৰা ক্ষমতাকে চকুৰ উপযোজন ক্ষমতা (Accommodation Power of the Eye) বোলে।

2. মায়’পিয়াগ্ৰস্ত চকু থকা মানুহ এজনে 1.2 mতকৈ বেছি দূৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাপায়। যথোচিত দৃষ্টি ঘূৰাই আনিবলৈ কেনেধৰণৰ লেন্ছ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব?

উত্তৰঃ হয়, অৱতল লেন্ছ (Concave Lens) ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব।

উত্তৰঃ স্বাভাৱিক দৃষ্টি (সুস্থ চকু)ৰ এজন মানুহৰ বাবে:

• দূৰ-বিন্দু (Far Point) হ’ল অসীমত (Infinity) অৱস্থিত। অৰ্থাৎ, অসীম দূৰত্বত থকা বস্তুও তেওঁ স্পষ্টকৈ দেখিব পাৰে।
• নিকট-বিন্দু (Near Point) হ’ল 25 ছেন্টিমিটাৰ (cm)। অৰ্থাৎ, চকুৰ পৰা কমেও 25 cm দূৰত্বত থকা বস্তুবোৰহে তেওঁ স্পষ্টকৈ দেখিব পাৰে। ইয়াতকৈ ওচৰৰ বস্তু দেখিবলৈ চকুৰ লেন্ছই উপযোজন কৰিবলৈ অসুবিধা হয়।

4. ছাত্ৰ এজন শেষৰ বেঞ্চত বহিলে ব’ৰ্ডখন চোৱাত অসুবিধা পায়। ল’ৰাজনে ভোগা বিকাৰটো কি হ’ব পাৰে? ইয়াৰ সংশোধন কেনেকৈ কৰিব পাৰি?

উত্তৰঃ ল’ৰাজনে ভোগা বিকাৰটো হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া (Hypermetropia) বা দূৰদৃষ্টিদোষ হ’ব পাৰে।

কাৰণঃ

• হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া ৰোগত চকুৰ লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱা বাবে পোহৰৰ ৰশ্মি অক্ষিপট (Retina) ৰ পিছফালে কেন্দ্ৰীভূৱ হয়।
• সেয়েহে ওচৰৰ বস্তু (যেনে ব’ৰ্ডত লিখা আখৰ) অস্পষ্ট দেখা যায়, কিন্তু দূৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা যায়।

অনুশীলনীঃ

1. মানুহৰ চকুৱে চকুৰ লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সলসলনি কৰি বিভিন্ন দূৰত্বত অৱস্থিত বস্তু ফ’কাছ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল

• (a) প্ৰেছবায়’পিয়া
• (b) উপযোজন ক্ষমতা
• (c) নিকট দৃষ্টিগ্ৰস্ততা
• (d) দূৰ দৃষ্টিগ্ৰস্ততা

উত্তৰঃ (b) উপযোজন ক্ষমতা।

2. মানুহৰ চকুৱে বস্তু এটাৰ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰাৰ স্থান

• (a) কৰ্ণিয়া (Cornea) (b) চকুৰ পতা (Iris)
• (c) চকুৰ মণি (pupil) (d) অক্ষিপট (Retina)

উত্তৰঃ (d) অক্ষিপট (Retina)।

3. নিয়মীয়া দৃষ্টিৰ সদ্য প্ৰাপ্তবয়স্কৰ বাবে স্পষ্টকৈ দেখা নূন্য়তম দূৰত্ব

• (a) 25 m (b) 2.5 cm
• (c) 25 cm (d) 2.5 m

উত্তৰঃ (c) 25 cm

4. চকুৰ কি অঙ্গৰ ক্ৰিয়াৰ বাবে চকুৰ লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্যৰ পৰিবৰ্তন হয়?

• (a) চকুৰ মণি (b) অক্ষিপট
• (c) চিলিয়াৰী (d) চকুৰ পতা

উত্তৰঃ (c) চিলিয়াৰী

5. এজন মানুহৰ দূৰ দৃষ্টিগ্রস্ততা সংশোধনৰ বাবে -5.5 ডায়প্টাৰ ক্ষমতাৰ লেন্ছৰ আৱশ্যক। তেওঁৰ নিকট দৃষ্টিগ্রস্ততাৰ সংশোধনৰ বাবে আৱশ্যকীয় লেন্ছৰ ক্ষমতা -1.5 ডায়প্টাৰ হ’লে (i) দূৰ দৃষ্টিগ্রস্ততা (ii) নিকট দৃষ্টিগ্রস্ততাৰ সংশোধনৰ বাবে আৱশ্যক হোৱা লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈর্ঘ্য কিমান?

উত্তৰ : 

• (i) দূৰদৃষ্টিদোষৰ বাবে লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য = +18.18 cm (উত্তল লেন্ছ)
• (ii) নিকটদৃষ্টিদোষৰ বাবে লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য = -66.67 cm (অৱতল লেন্ছ)

6. নিকট দৃষ্টিগ্রস্ত মানুহ এজনৰ দূৰ বিন্দু চকুৰ সন্মুখত 80 cm দূৰত্বত। এই বিকাৰৰ সংশোধনৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা লেন্‌ছৰ প্রকৃতি কি আৰু ক্ষমতা কিমান?

উত্তৰ :

• লেন্ছৰ প্ৰকৃতি: অৱতল লেন্ছ (Concave lens)
• ক্ষমতা: -1.25 ডায়প্টাৰ

নিকটদৃষ্টিগ্ৰস্ত মানুহজনৰ দূৰবিন্দু চকুৰ পৰা 80 ছেন্টিমিটাৰত অৱস্থিত।
ইয়াক সংশোধন কৰিবলৈ অৱতল লেন্ছ (Concave Lens) ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব।

কাৰণ:
অৱতল লেন্ছই অসীমৰ পৰা অহা পোহৰৰ ৰশ্মিক অপসাৰিত কৰি, সেই ৰশ্মিবোৰ দূৰবিন্দুত কেন্দ্ৰীভূৱ কৰিব পাৰে। ফলত ব্যক্তিজনে অসীমত অৱস্থিত বস্তু স্পষ্টকৈ দেখিব পাৰে।

ক্ষমতা (Power) উলিওৱা:
দূৰবিন্দু, $f=-80\text{cm}$ (অৱতল লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য ঋণাত্মক)
মিটাৰত, $f=-0.80\text{m}$

7. দূৰ দৃষ্টিগ্রস্ততাৰ সংশোধন দেখুৱাই ৰশ্মিচিত্র অংকন কৰা। দূৰ দৃষ্টিগ্রস্ত চকু এটাৰ বাবে নিকট বিন্দু 1 m। এই বিকাৰৰ সংশোধনৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা লেন্ছৰ ক্ষমতা কিমান? ধৰি লোৱা স্বাভাৱিক চকুৰ বাবে নিকট বিন্দু 25 cm।

উত্তৰঃ হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়াক দূৰ দৃষ্টিগ্ৰস্ততা বুলিও কোৱা হয়।

ৰশ্মিচিত্ৰঃ

 

লেন্ছৰ ক্ষমতা :

দিয়া আছে:

• দূৰদৃষ্টিগ্ৰস্ত চকুৰ নিকটবিন্দু, $v=-1\text{m}$ (চকুৰ পৰা ১ মিটাৰ দূৰত, ঋণাত্মক চিহ্ন চকুৰ সন্মুখত বুলি)
• স্বাভাৱিক নিকটবিন্দু, $u=-0.25\text{m}$ (চকুৰ পৰা ২৫ ছেমি দূৰত)

লেন্ছৰ সূত্ৰ মতে:

• লেন্ছৰ প্ৰকৃতি: উত্তল লেন্ছ (Convex Lens)
• ক্ষমতা: +3 ডায়প্টাৰ

8. সাধাৰণ চকুৱে এটা 25 cmতকৈ ওচৰত ৰখা বস্তু দেখা নাপায় কিয়?

উত্তৰঃ চকুৰ উপযোজন ক্ষমতা (Power of Accommodation) এটা সীমাবদ্ধ। যেতিয়া আমি ওচৰৰ বস্তুলৈ চোৱা, আমাৰ চকুৰ ভিতৰৰ চিলিয়াৰী পেশীবোৰে সংকোচন হৈ চকুৰ লেন্ছখন ডাঙি (স্ফীত কৰি) আনে। ই লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য কমাই আনে, যাতে ওচৰৰ বস্তুৰ পৰা অহা অপসাৰী ৰশ্মিবোৰ ৰেটিনাত কেন্দ্ৰীভূৱ হ’ব পাৰে।

সীমাবদ্ধতা: এই পেশীবোৰৰ সংকোচনৰ এক সৰ্বোচ্চ সীমা আছে। গতিকে, চকুৰ লেন্ছই সৃষ্টি কৰিব পৰা ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্যৰ হ্ৰাসো এক সৰ্বনিম্ন সীমালৈকে সীমিত। যেতিয়া বস্তু ২৫ ছেন্টিমিটাৰ (যিটো স্বাভাৱিক চকুৰ নিকট-বিন্দু) তকৈ ওচৰত ৰখা হয়, তেতিয়া লেন্ছই ইয়াৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য আৰু কমাব নোৱাৰে। ফলত বস্তুৰ পৰা অহা ৰশ্মিবোৰ ৰেটিনাৰ পিছফালে কেন্দ্ৰীভূৱ হয় আৰু এটা অস্পষ্ট প্রতিবিম্ব সৃষ্টি কৰে। সেয়েহে, বস্তুটো স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়।

9. চকুৰ পৰা লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্ব বঢ়াই নিলে চকুৰ ভিতৰত প্রতিবিম্বৰ দূৰত্বৰ কি হয়?

উত্তৰঃ লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্ব বঢ়াই নিলেও প্ৰতিবিম্ব সদায় চকুৰ ৰেটিনাত (Retina) ত গঠন হৈ থাকে, গতিকে প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব (চকুৰ লেন্ছৰ পৰা ৰেটিনালৈ থকা দূৰত্ব) প্ৰায়বোৰ ক্ষেত্ৰত স্থিৰ থাকে।

কাৰণঃ
চকুৰ এটা অনন্য ক্ষমতা আছে যিক উপযোজন (Accommodation) বোলা হয়। যেতিয়া বস্তু দূৰলৈ যায়, চকুৰ ভিতৰৰ চিলিয়াৰী পেশী (Ciliary muscles) ৰিলেক্স হয়, যিয়ে চকুৰ লেন্ছখন পাতল আৰু কম curved কৰি তোলে। ইয়াৰ ফলত লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য বাঢ়ে। এই পৰিৱৰ্তনৰ জৰিয়তে চকুৱে দূৰৰ বস্তুৰ পৰা অহা সমান্তৰাল ৰশ্মিবোৰ সঠিকভাৱে ৰেটিনাত কেন্দ্ৰীভূৱ কৰিব পাৰে।

সেয়েহে, বস্তুৰ দূৰত্ব যিমানেই সলনি নহওক কিয়, চকুৱে ইয়াৰ লেন্ছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সলনি কৰি প্ৰতিবিম্ব সদায় ৰেটিনাত গঠন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে।

10. তৰাই তিৰবিৰাই কিয়?

উত্তৰঃ তৰাৰ তিৰবিৰণিৰ মূল কাৰণ হ’ল বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণ (Atmospheric Refraction) আৰু ইয়াৰ অস্থিৰতা।

• প্ৰতিসৰণ: তৰাৰ পোহৰে পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলত সোমাওতে বায়ুৰ স্তৰবোৰৰ ঘনত্ব বেলেগ বেলেগ হোৱাৰ বাবে সঘনাই বেকে। এই প্ৰক্ৰিয়াকে প্ৰতিসৰণ বোলে। ইয়ে আমাক তৰাটো তাৰ প্ৰকৃত স্থানতকৈ অলপ বেলেগ ঠাইত দেখুৱায়।
• অস্থিৰতা: পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডল স্থিৰ নহয়। তাপৰ পৰিৱৰ্তন, বতাহ আদিৰ বাবে বায়ুৰ ঘনত্ব আৰু উষ্ণতা সদায় সলনি হৈ থাকে। ফলত তৰাৰ পোহৰৰ পথও সৰু সৰুকৈ সলনি হৈ থাকে।
• তিৰবিৰণি: বায়ুমণ্ডলৰ এই দ্ৰুত আৰু অনিয়মীয়া পৰিৱৰ্তনৰ বাবে তৰাৰ পোহৰৰ পৰিমাণ আৰু ইয়াৰ আপাত স্থান সঘনাই অলপ অলপকৈ সলনি হৈ থাকে। আমাৰ চকুৱে এই দ্ৰুত পৰিৱৰ্তনবোৰ ধৰিব নোৱাৰাকৈ দেখাতেই তৰাটোৱে তিৰবিৰাই থকাৰ দৰে লাগে।

11. গ্রহই তিৰবিৰাই নাথাকে কিয়?

উত্তৰঃ গ্ৰহবোৰে তিৰবিৰাই নাথাকে কাৰণ ইহঁতৰ আপাত ডাঙৰ কৌণিক ব্যাস (Apparent Angular Size) থাকে।

• কৌণিক ব্যাসৰ পাৰ্থক্য (Difference in Angular Size):
• তৰাবোৰ আমাৰ পৰা অতি বহু দূৰত্বত অৱস্থিত হোৱাৰ বাবে ইহঁতক মাত্র এটা বিন্দুৰ দৰে (point source of light) দেখা যায়।
• গ্ৰহবোৰ আমাৰ পৰা তুলনামূলকভাৱে ওচৰত অৱস্থিত হোৱাৰ বাবে ইহঁতক এটা সৰু বৃত্তৰ দৰে (extended source of light) দেখা যায়। ইয়াৰ এটা স measurable measurable কৌণিক ব্যাস থাকে।

বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণৰ প্ৰভাৱ (Effect of Atmospheric Refraction):

• বায়ুমণ্ডলৰ অস্থিৰতাই যেতিয়া তৰাৰ পোহৰৰ পথ সলনি কৰে, তেতিয়া ই আমাৰ চকুলৈ অহা সম্পূৰ্ণ পোহৰটোৰে তীব্ৰতা আৰু অৱস্থান সলনি হয়, ফলত তিৰবিৰণি হয়।
• কিন্তু গ্ৰহৰ ক্ষেত্ৰত, ই এটা বিস্তৃত উৎস। বায়ুমণ্ডলীয় অস্থিৰতাই গ্ৰহৰ পোহৰৰ এটা অংশৰ পথ সলনি কৰিলেও, বাকী অংশবোৰৰ পথ একে থাকে। এই অসংখ্য পোহৰৰ উৎসৰ গড় প্ৰভাৱ (Averaging Effect) ৰ বাবে গ্ৰহৰ মুঠ পোহৰৰ তীব্ৰতা স্থিৰ হৈ থাকে। ফলত গ্ৰহবোৰ স্থিৰ জ্যোতিৰে জিলিকি থাকে আৰু তিৰবিৰাই নাথাকে।

12. ৰাতিপুৱা সূর্যক ৰঙচুৱা দেখি কিয়?

উত্তৰঃ ৰাতিপুৱা (আৰু সন্ধিয়া) সূৰ্যক ৰঙচুৱা দেখােৱাৰ মূল কাৰণ হ’ল বায়ুমণ্ডলত পোহৰৰ বিক্ষেপণ (Scattering of Light)।

• পোহৰৰ বিক্ষেপণ: সূৰ্যৰ পােহৰত সাতটা ৰং (VIBGYOR) থাকে। ইয়াৰে নীলা ৰঙৰ তৰংগদৈৰ্ঘ্য (wavelength) আটাইতকৈ চুটি। চুটি তৰংগদৈৰ্ঘ্যৰ ৰশ্মি বায়ুমণ্ডলত থকা সৰু সৰু কণাবােৰেৰে (যেনে ধূলি-বালি, পানীৰ ভাপ) বেছিকৈ বিক্ষিপ্ত (scattered) হয়। সেয়ে নিৰ্মল আকাশটো নীলা দেখা যায়।
• ৰাতিপুৱা/সন্ধিয়াৰ বিশেষ অৱস্থা: ৰাতিপুৱা আৰু সন্ধিয়াৰ সময়ত সূৰ্য দিগন্তৰ ওচৰত থাকে। এই সময়ত সূৰ্যৰ পােহৰে আমাৰ চকুলৈ আহোঁতে বায়ুমণ্ডলৰ ডাঠ স্তৰ এটা অতিক্ৰম কৰিবলগীয়া হয়।
• ৰঙৰ পৰিবৰ্তন: এই দীঘলীয়া পথত যাওঁতে নীলা, বেঙুনীয়া আদি চুটি ৰংবােৰৰ বেছিভাগেই বায়ুমণ্ডলত বিক্ষিপ্ত হৈ আমাৰ চকুলৈ নাপায়। অন্যফালে, ৰঙা আৰু কমলা ৰঙৰ তৰংগদৈৰ্ঘ্য (wavelength) দীঘল হােৱা বাবে ইহঁত কম বিক্ষিপ্ত হয় আৰু সৰহভাগে আমাৰ চকুলৈ পােনে পােনে আহিব পাৰে।

13. মহাকাশচাৰী এজনে আকাশৰ ৰং নীলাৰ পৰিবৰ্তে কলা দেখে কিয়?

উত্তৰঃ মহাকাশত বায়ুমণ্ডল নথকাৰ বাবে পৃথিৱীৰ পৰা যিদৰে আকাশ নীলা দেখা যায়, সেইদৰে পোহৰৰ বিক্ষেপণ (Scattering of Light) নঘটে, সেয়েহে মহাকাশচাৰীয়ে আকাশ কলা দেখে।

• ১. পৃথিৱীত আকাশ নীলা হোৱাৰ কাৰণ: পৃথিৱীৰ চাৰিওফালে থকা বায়ুমণ্ডলত সূৰ্যৰ পোহৰে সোমালে, চুটি তৰংগদৈৰ্ঘ্যৰ নীলা ৰশ্মিবোৰে বায়ুৰ অণু-কণাবোৰৰ সৈতে খুন্দা খাই সকলো ফালে বিক্ষিপ্ত (Scattered) হয়। ফলত আমি য’লৈকে চাওঁ, নীলা ৰশ্মিহে আমাৰ চকুত পৰে আৰু আকাশখন নীলা দেখা যায়।
• ২. মহাকাশত অৱস্থান: মহাকাশচাৰী সকলে পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলৰ বাহিৰত, শূন্য স্থানত (Vacuum) থাকে। তাত পোহৰক বিক্ষিপ্ত কৰিবলৈ বায়ু বা আন কোনো মাধ্যম নাথাকে।
• ৩. শূন্যতাত পোহৰৰ গতি: মহাকাশত সূৰ্যৰ পোহৰে সৰল ৰেখাত গতি কৰে। সূৰ্যৰ পৰা পোহৰ আহি বস্তু (যেনে: পৃথিৱী, চন্দ্ৰ, বা কোনো গ্ৰহ) লগত খুন্দা নাখালে, সেই পোহৰ আমাৰ চকুলৈ নাহে। সেয়েহে, যি দিশত পোহৰৰ উৎস (সূৰ্য, নক্ষত্র) নাই, সেই দিশত একেবাৰে আন্ধাৰ বা ক’লা দেখা যায়।

 

দ্ৰষ্টব্য (Notice)

 

এই পৃষ্ঠাত কেৱল পাঠ্যপুথিৰ মূল প্ৰশ্নোত্তৰবোৰ বিনামূলীয়াকৈ দিয়া হৈছে।

যদি আপুনি অতিৰিক্ত Study Materialsৰ প্ৰয়োজন হয়, যেনে:
• Chapter-wise MCQs
• Model Test Papers
• One-Page Summaries
• Expected Questions

তেন্তে আমাৰ Premium PDF Bundle কিনিবলৈ তলৰ লিংকত ক্লিক কৰক:

[Premium PDF Bundle]

📦 Premium Package-ত পাব:
✅ 50+ Chapter-wise MCQs
✅ Model Test Papers with Solutions
✅ One-Page Chapter Summaries
✅ Most Expected Questions 2026
✅ 30-Day Smart Study Plan

Instant Download • Affordable Price • Exam-Oriented